a51 Hist 24.10;
b15Jaŋ 6.3;
c17Mal 4.5-6;
d19Dan 8.16, 9.21
e27Mat 1.18;
f31Mat 1.21;
g32-332 Sml 7.12,13,16, Ais 9.7;
h37Jen 18.14
i46-551 Sml 2.1-10;
j481 Sml 1.11;
k52Job 5.11, 12.19;
l55Jen 17.7
m59Lew 12.3
n76Mal 3.1;
o79Ais 9.2

Luke 1

Luknöŋ kimbi Tiofilusgö ohoyök.

1Kezapqetok ambazipnöŋ Amötqeqe Toŋi ahumapkö keu jigetka miaŋgö ölŋi sutnine asuhuyöhi, ambazip gwötpukŋan miaŋgö kösohotŋi könahiba ohoget. 2Yuai ölŋi mi sutnine asuhuiga tosatŋan mi könakönahiŋeyök könahiba kota nanŋine jeŋinan eka möt yakögeri, yeŋön miaŋgö dop miaŋgö buzupŋi toroqeba jim sehigetka kezapnine geba nanine buŋaya ahök. Ambazip mewöŋi yeŋön Buŋa mi könahiba papianöŋ ohoba areŋgöget ahöza.

3Nöŋön mewöyök yuai pakpak asuhuba koröhi, mi törörök qesim eŋgibi könaŋeyök könahiba jigetka möt kutuzal. O Tiofilus nöŋön göhöra mötpi öŋgöŋgöŋi akzan. Nöŋön göbuk keu eraum mötpitkö mötpi ölöwahiga Jisösgö kösohotŋi mi körekŋanök areŋgöba ohozal. 4Buŋa keu ölŋi kusum gihigetka mötzani, göŋön miaŋgö könaŋi oyoŋda körekŋanök möt kömuman. Mewö.

Jon asuhumapkö keuŋi Geibrielnöŋ jiyök.

5Judia prowinsgö kiŋ qetŋi Herod yaŋgö nalöŋe azi kun qetŋi Zekaraia malök. Yaŋön jike nup galöm mala Abaiagö nup areŋnöŋ kinök. Anömŋi qetŋi Elisabet yaŋön mewöyök jike nup galöm Arongö gwölönarökŋi kun ahök. 6Yekŋön Anutugö jeŋe malmal diŋdiŋi mala Kembugö jöjöpaŋ keu aka jimkutukutuŋi pakpak törörök wuataŋgöba köpösihitkö keuŋiri qahö malohot. 7Malohotmö, Elisabetnöŋ köpingöra gwölönarökŋiri qahö mala ambazip namŋi ahot.

8Nalö kunöŋ Abaiagö nup areŋ nalöŋan kaiga Zekaraianöŋ jike nup galöm nup memapköra Anutugö jemesoholŋe kaŋgorök. 9Kaŋgoriga jike nup galöm yeŋön aiakaŋini wuataŋgöba sutŋine nup mendeŋda Zekaraia mekögetka Kembugö altanöŋ öŋgöba jiniŋ wörönŋambuk ohoyök. 10Jiniŋ wanafu ohoho nalöŋan kam kuŋguiga yaŋön yuai wörönŋambuk mi ohoiga ambazip kambu pakpak yeŋön jöwöwöl jike yaigepŋe mamböta Anutu köuluköba malget.

11Jiniŋ ohoiga wörönŋan pukpuköba miri uruŋi dop köliga miaŋgöreŋ Kembugö garata kunöŋ altanöŋ eu asuhum waŋgiba böröŋi ölŋe göröken kinök. 12Kiniga Zekaraianöŋ eka auruba keŋgötŋi mörök. 13Keŋgötŋi mörökmö, garatanöŋ kewö jii mörök, “Zekaraia, gi keŋgötki kude mötnöŋ. Anutunöŋ köuluki lök mötza. Miaŋgöra anömgan gölöm ala morö nahöna mema. Mi meiga göŋön qetŋi Jon qetman.

14Nahönŋi asuhuiga urugan yaŋgöra ölöwahiga söŋgainöŋga ambazip gwötpukŋan sösöŋgai akŋe. 15I nam körö uruŋe tariga Uŋa Töröŋan miaŋgöreŋök könahiba uruŋi kokolak qeiga qariba wain me o köhöikŋi mi qahö nemba Kembugö qöhöröŋe azi öŋgöŋgöŋi aka malma.

16Mewö mala Israel ambazip gwötpuk urumeleŋ eŋgiiga Kembuŋini Anutugöreŋ liliŋgöme. 17Anutugö Uŋaŋan kezapqetok azi Elaija inahöiga kukösum qakŋe nup meyöhi, yaŋön mönö miaŋgö dop mutuk qeljiŋe aniga Kembunöŋ andöŋe kama. Yaŋön anda könagesö uru kuŋgum eŋgiiga Kembunöŋ kamapköra jöjöröba kinme. Iwi aka nahönbörat jula deŋgetka uru kuŋgum eŋgiiga kunbuk mindirim aŋgume aka qeqetal ambazip mi diŋdiŋi yeŋgö mötmöt areŋnöŋ aŋgotme.”

18Suep garatanöŋ mewö jiiga Zekaraianöŋ jiyök, “Anömni netkön ambazip namŋi akziraŋgöra keugan mönö dewöwö ölŋambuk akawak?”

19Mewö jiiga meleŋnök, “Ni Geibriel. Nöŋön Anutugö mesoholŋe kinbi melaim niŋgii buzup ölöpŋi ki memba kaba jibi mötzan. 20Nöŋgöreŋ keu jit ölŋambuk asuhumawi, göŋön mi jibi qahö möt narizanaŋgöra keugan mönö qahöwahiga mötök malman. Mewö malnöŋga buzup keu kiaŋgö ölŋi asuhumapkö nalöŋan kam kuŋguiga miaŋgöreŋ nesilamgan lolohoi keu kunbuk jiman.”

21Nalö sutŋe miaŋgöreŋ ambazipnöŋ mamböt mala Zekaraianöŋ jöwöwöl jikenöŋ nalö köröp tiŋtiŋi kinöhaŋgöra mötkurumkurum aket. 22Mewö aka tatketka yaigep eta keu jimamgö osiiga möt asariba kewö jiget, “Yaŋön jöwöwöl jikenöŋ kinda jeŋi meleŋni Suepnöhök imut kun ekza.” Mewö jigetka böröŋanök kaisöpsöp al eŋgiba mötök aka malök.

23Mewö mala jike nup meme nalöŋan teköiga liliŋgöba miriŋe anök. 24Wehön tosatŋi teköiga Elisabetnöŋ gölöm ala köiŋ 5 miaŋgö dop mire asamböta kewö jiba tata malök, 25“Moröni qahöpköra ambazipnöŋ memba eta al niŋgigetka Kembunöŋ mesohol köl niŋgiba miaŋgö lömbötŋi memba gila ak kömum niŋgiza.” Mewö. a , b , c , d

Jisös asuhumapkö keuŋi Geibrielnöŋ jiyök.

26Elisabetnöŋ gölöm alöhaŋgö köiŋi 6 aiga Anutunöŋ garataŋi qetŋi Geibriel melaiiga Galili prowinsgö miriŋi kun qetŋi Nazaret miaŋgöreŋ erök. 27Eta ambi seram jömukŋi qetŋi Maria yaŋgöreŋ anök. Yaŋön azi qetŋi Josef yaŋgö ambi buŋaya malök. Josefnöŋ kiŋ Deiwidkö gwölönarökŋi kun ahök. 28Garatanöŋ Mariagöreŋ anda kewö jiyök, “O Maria, silimgi ölöpŋi. Kembunöŋ kalem möriam gihiba göbuk kinma.”

29Mewö jiyökmö, Marianöŋ jölöŋ miaŋgöra gwötpuk auruba könaŋi jaruba mötkurumkurum ahök. 30Mötkurumkurum aiga kewö jii mörök, “Maria, Anutunöŋ kalem möriam gihiiga yaŋgö jeŋe dop köljan. Miaŋgöra keŋgötki kude mötnöŋ. 31Mötnöŋ, göŋön gölöm ala morö nahöna meman. Memba qetŋi Jisös qetman. 32Jisös yaŋön qariba azi qetbuŋaŋambuk aiga qetŋi ‘Öŋgöŋgöŋi ketaŋaŋgö Nahönŋi,’ qetketka malma. Mewö mali Kembu Anutunöŋ amböŋi kiŋ Deiwidkö jakömbuak dum waŋgiiga salupŋe ambazip galöm köl eŋgiba malma. 33Jeikobkö könagesö yeŋgö kiŋa aka teteköŋi qahö galöm köl eŋgiba malma. Bemtohoŋi miaŋön mönö nalö kunöŋ kude qahöwakŋa.”

34Garatanöŋ mewö jiiga Marianöŋ jii mörök, “Yei! Ni azigö könaŋi qahö mötzal. Miaŋgöra keu jizani, miaŋgö ölŋi mönö denöwö asuhuma?”

35Mewö jii möta meleŋnök, “Uŋa Töröŋan mönö aum köl gihiiga Anutu öŋgöŋgöŋi ketaŋaŋgö ösumŋan dop köla turum gihima. Miaŋgöra morö memani, yaŋön töröŋi aiga ambazipnöŋ qetŋi ‘Anutugö Nahönŋi,’ jiba qerakŋe. 36Mötnöŋ. Tinigi Elisabet yaŋön mewöyök ‘Köpin mala morö memamgö osiza,’ jigetmö, töndup ambi namŋi aka nalö kewöŋe morö nahöngö gölömŋambuk aiga köiŋi 6 akza. 37Anutunöŋ yuai kun akŋamgö jiba mi qahö qaköba osimakza.”

38Mewö jiiga Marianöŋ jiyök, “Mötnöŋ, nöŋön Kembugö welenqeqe ambia akzal. Miaŋgöra keu jizani, miaŋgö dop ölöp ahum niŋgima.” Mewö jiiga Suep garatanöŋ mosöta anök. Mewö. e , f , g , h

Marianöŋ Elisabetköreŋ kusuk anda ehök.

39Marianöŋ mi möri nalö köröpŋi qahö aiga wahöta zilaŋ jöjöröba gölme kunduŋe öŋgöba Judia prowinsgö taon kunöŋ anök. 40Anda Zekaraiagö mire öŋgöba anömŋi Elisabet eka söŋgaiba jölöŋi jiyök. 41Jölöŋi jiiga miaŋgöreŋök möri morö nahönöŋ körö uruŋe luhuba öŋgöba eri Uŋa Töröŋan Elisabetkö uruŋi kokolak qeyök.

42Kokolak qeiga qet ketaŋi qeta kewö jiyök, “O alani, Anutunöŋ kötumötuetŋi öŋgöŋgöŋi al gihiiga ambi sutnine malman aka morö memani, i mewöŋanök kötuetköm waŋgima. 43Denöwögöra Kembunaŋgö namŋan kaba neiga mewö asuhum niŋgiza? 44Mötnöŋ, gi jölöŋni jinöŋga keu jölgi kezapne gei morönöŋ urune mewöyök sösöŋgai qakŋe luhuba öŋgöba etza. 45Kembunöŋ buzup keuŋi jiiga möta miaŋgö ölŋi asuhumawi, mi möt narizanaŋgöra göhö mötpi simbawoŋ akzan.” Mewö.

Marianöŋ sösöŋgai liŋet kölök.

46Marianöŋ keu mi möta kewö jiyök,

“I-ia! Nöŋgö urukönömnan mönö önöŋi qahö Kembu möpöseiza.
47Nöŋgö uŋanan Anutu, Amötqeqe Toni yaŋgöra söŋgaiba köiraŋ kölja.
48Nöŋön welenqeqe ambi etqeqeŋi maljalmö, Anutunöŋ töndup mesohol köla ak kömum niŋgiza.
Mötnöŋ, ambazip kambuŋi kambuŋi merak könahiba asuhumei, yeŋön mönö nöŋgöra ‘Simbawoŋ!’ jiba möpöseim niŋgiba malme.
49Kukösum Toŋan mönö aŋgöletot öŋgöŋgöŋi mem niŋgii maljal.
Yaŋgö qetŋi mi Töröŋi.
50Ambazip merak gölmenöŋ maljei aka könaŋgep ahum sehimei, yeŋgö sutŋine gwöt isik denike yeŋön Anutugö jitŋi oŋgitpinbukö keŋgötŋini mötmei, yaŋgö ak-kömukömuŋan mönö yembuk pöndaŋ ahöma.
51Anutunöŋ böröŋan aŋgöletot memba miaŋön kukŋi

kondel neŋgiiga ehin.
Ambazip nanŋini miwidimgöba söŋgöröqök malgeri, yaŋön mönö i köndeŋ eŋgiiga simbisembel aka malget.
52Kiŋ kembuŋi kembuŋi jakömbuak dumŋine tata ambazip galöm

köl eŋgiba malgeri, yaŋön i miaŋgöreŋök qeköba utal eŋgiiga etket.
Etketmö, etqeqeŋi ia mönö mem wahöta al eŋgiyök.
53Ambazip yuaigö jaŋkötataŋ malgeri, mieŋgö uruŋini mönö

yuai ölöpŋi ölöpŋi miaŋön kokolak qeyökmö,
ambazip pomŋi mi melaim eŋgiiga böröŋini börak öne anget.
54Yaŋön ambösakonurupnini meköba eŋgömeiga Israel aketka nini

toroqeba Anutugö welenqeqeurupŋi maljin.
Anutunöŋ mönöwök jöjöpaŋ keuŋi kewö jim jöhöm neŋgiyök, ‘Nöŋön Abraham aka yaŋgö gwölönarökurupŋi teteköŋi qahö mal öŋgöba malmei, i ak kömum eŋgiba malmam.’
Mewö jiba keuŋi mi qahö ölum qei mala korök.

Qahöpmö, yaŋön mönö keu jitŋi mi wuataŋgöba mala merak bauköm neŋgimamgöra kaza.”
Marianöŋ mewö jiyök.

56Marianöŋ köiŋ karöbut miaŋgö dop Elisabetpuk mala kunbuk miriŋe liliŋgöyök. Mewö. i , j , k , l

Jon O-melun azinöŋ asuhuyök.

57Elisabetkö morö meme nalöŋan kam kuŋguiga morö nahöna meyök. 58Morö nahöna meiga miri kösutŋe malgeri aka tinitosolomurupŋi yeŋön Kembunöŋ ak-kömukömu öŋgöŋgöŋi kondel waŋgiyöhi, mi möt asariba yambuk mohotŋe sösöŋgai aket.

59Sösöŋgai aka wehön 7 teköiga wahöta anda Anutugö aiwesökŋi morö sileŋe yandimegöra tokoget. Tokoba iwiŋaŋgö qetŋi Zekaraia mi wakaŋ mem waŋgibingöra jiget. 60Jigetmö, namŋan jiyök, “Mi qahöpmahöpmö, qetŋi mönö Jon qetpin.”

61Jiiga kewö jiget mörök, “Jon qetzanmö, göhö tinitosolomgi yeŋgöreŋök kunŋaŋgö qetŋi mi qahö ahöza.” 62Mewö jiget möri kinda iwiŋan yaŋgö qetŋi qetmapkö qesiba böröŋinan kaisöpsöp alget.

63Kaisöpsöp algetka tafegöra qesii waŋgigetka miaŋgöreŋ kulem kewö ohoyök, “Qetŋi mi Jon.” Mewö ohoiga miaŋgöra körek aurum tililiŋgöget. 64Aurum tililiŋgögetka miaŋgöreŋök numbuŋi amgöiga nesilamŋi lolohoiga keu jiba Anutu möpöseiyök. 65Möpöseiiga miri alaurupŋini pakpak yeŋön qemsömbuŋini gwötpuk mötket. Mötketka yuai asuhuyöhi, miaŋgö buzupŋi eraum mötketka sehiba Judia kunduŋi gölme pakpak dop kölök.

66Buzupŋi eraum mötketka körekŋan mi möta urukönömŋine ala aŋgön kölget. Kembunöŋ kukösumŋi morösepsep qakŋe mokoi malöhi, miaŋgö könaŋi möt asariba kewö jiget, “Morö kiaŋön qariba mönö wani yuaia kun denöwö akŋa?” Mewö. m

Zekaraianöŋ kezapqetok keu jiyök.

67Mewö jigetka Uŋa Töröŋan iwiŋi Zekaraiagö uruŋi kokolak qeiga kezapqetok keu kewö jiyök,

68“Nini Israel neŋgöreŋ Kembu Anutu möpöseibin. I-ia!

Yaŋön mönö könagesöurupŋi mesohol köl neŋgiba sohopnini memamgöra jöjöröba kama.
69Anutunöŋ welen aziŋi kiŋ Deiwidkö könagesö neŋgö sutnineyök

azi kukösumŋambuk kuŋgui wahöta Amötqeqe Tonina akŋa.
70Möpŋaŋgö möpŋeyök kezapqetok ambazipurupŋi tök-kutukutuŋi

i sölöhöm eŋgii keu jit kewö jiba malget,
71‘Nöŋön mönö kerökurupŋini yeŋgö ösumŋini qebi eriga bohonŋini jöhömam.
Denike yeŋön kazik ak eŋgimei, nöŋön mönö körek yeŋgö böröŋineyök meköba sel jöhöm eŋgimam.’
72Keu mewö jiba bömönurupnini ak kömum eŋgiba yembuk jöhöjöhö

areŋ qainŋi kun jöhöyöhi, mi mötmöriba wuataŋgöiga amötqeqegö ölŋi asuhuma.
73Jöhöjöhö keu mi bömönini Abrahamgöra jiba jöjöpaŋ keunöŋ jim köhöii ahöza.
74Jöhöjöhö keu miaŋgö ölŋi kewö:
Yaŋön nini kerökurupnini yeŋgö böröŋineyök meköm neŋgiiga yeŋgöra keŋgötnini qahö möta welenŋi qem waŋgiba malbin.
75Yaŋön keunini jim teköi solaniba yaŋgö jeŋe sarakŋi aka

malmalnini ölulup mewö mala kömumbin.
76O gömokni Jon, göŋön qariba mala qeljiŋe mala ambazip uruŋini mindiŋgöba mewö miaŋön Kembugö könaŋi mesatnöŋga kama.
Miaŋgöra qetki ‘Anutu öŋgöŋgöŋi ketaŋaŋgö kezapqetok azia,’ mewö qetketka malman.
77Mewö mala amötqeqegö könaŋi mi Anutugö könagesöurupŋi kusum

eŋginöŋga mi möt kutuba uruŋini meleŋgetka Anutunöŋ siŋgisöndokŋini saŋgoŋda mosötma.
78Anutuninan uruŋan jöpaköba ak kömum neŋgimakza.

Mewö aka mesohol köl neŋgiba undiŋi euyaŋgöreŋök ali gilikbilik akza.
Mewögöra neŋön mönö waŋgaraŋ surui aukŋe asaribingö akzin.
79Nini pandamanöŋ jipjap taringa kömupkö kondotkondot Toŋan aum köl neŋgimakzapmö, wehön jiliŋbölaŋ kota qaknine kuŋguba mem asarim neŋgima.
Mem asarim neŋgiiga luaigö könaŋi aukŋe asuhui eka miaŋgöreŋ aŋgota tiba kinbin.” Zekaraianöŋ mewö jiyök.
80Morö Jon yaŋön qariba wahöriga Uŋa Töröŋan inahöm waŋgiiga Anutugö kolek azi köhöikŋi ahök. Mewö aka gölme qararaŋkölkölŋe mala mali nalöŋan kam kuŋguiga Israel könagesö yeŋgö jeŋine aukŋe asuhuba qenjarök nupŋi könahiba meyök. Mewö. n , o

Copyright information for BMU